肝脾何药解清虚,不用参苓不{左口右父}咀。
一种单方无授受,明窗端坐只观书。
却老惭无术,驱愁赖有书。披寻穷浩渺,领略造玄虚。
窗日三竿静,炉薰一炷馀。倦来还自哂,蠹简类蟫鱼。
吾屋虽諠卑,颇不甚芜秽。置席屋中间,坐卧群书内。
横风吹急雨,入屋洒我背。展卷殊未知,心与古人会。
有客自外来,笑我苦痴昧。且问何为尔,我初尚不对。
强我不得已,起答客亦退。聊复得此心,沾湿安足悔。
一篝灯影夜窗寒,静展青编子细看。
会得圣贤千古意,不须场屋苦求官。
击石乃有火,不击元无烟。
人学始知道,不学非自然。
万事须己运,他得非我贤。
青春须早为,岂能长少年。
只有击打石头,才会有火花;如果不击打,连一点儿烟也不冒出。
人也是这样,只有通过学习,才能掌握知识;如果不学习,知识不会从天上掉下来。
任何事情必须自己去实践,别人得到的知识不能代替自己的才能。
青春年少时期就应趁早努力,一个人难道能够永远都是“少年”吗?
乃:才。元:原本、本来。
始:方才。道:事物的法则、规律。这里指各种知识。非:不是。自然:天然。
运:运用。贤:才能。
青春:指人的青年时期。岂:难道。长:长期。
春风细拂绿波长,初过层城渡建章。
草色未迎雕辇翠,柳梢先学赭衣黄。
七闽四海东南曲,自有天地惟篁竹。
无诸曾拥汉入秦,归来依旧蛮夷俗。
未央长乐不诗书,何怪天涯构板屋。
人民稀少禽兽多,云盘雾结成烜燠。
楼船横海未入境,淮南早为愁蛇蝮。
自从居股徙江淮,鸟飞千里惟溪谷。
经历两世至孙氏,始闻种杏匝庐麓。
依然未识孔圣书,徒能使虎为收谷。
异端神怪非正学,但可出野惊麋鹿。
三分南北又几年,匹士单夫无或录。
开元天宝唐欲中,阑干始见盘中蓿。
日南韶石出名公,新罗二士非碌碌。
七闽转海即洙泗,仅有令孜与思勗。
令人不忍读唐书,不胜林壑溪山辱。
天心地气信有时,二三百年渐堪目。
述古大年创发迹,义理文章相接续。
蔡襄风任獬廌司,陈烈气压龙虎伏。
介夫当仁意不让,了翁守义穷弥笃。
天开道统游杨胡,一气北来若兰馥。
了翁责沈先识程,子容闻风亦知肃。
剑龙化作李延平,道理益明仁益熟。
遂生考亭子朱子,撑拓三才开{左亻右上亡下一}育。
植立纲常鳌戴地,开发蒙昧龙衔烛。
三胡三蔡与五刘,新安建安知一族。
直卿幸作东床客,照耀乾坤两冰玉。
四书才老多有见,楚辞全甫尤能读。
正叔安卿亲闻道,稍后景元亦私淑。
礼书身后得直卿,遗经未了留杨复。
奎宿分野忽在兹,神光秀气相追随。
灯窗眉宇辙不同,金玉满堂珠万斛。
遂令四书满天下,西被东渐出九服。
方将相与作齐鲁,迩微觉忘南梳沐。
贤良文学偶未设,墙角短檠充何速。
相看一一皆凤麟,相薰渐渐随鸡鹜。
古今最重是习气,圣贤为此多颦蹙。
一落千丈不可回,坚冰都在坤初六。
诗书自古不误人,明经不但为干禄。
聪明才智万景春,家国子孙千百福。
重寻读书盟,笑砚已荆棘。
只堪把锄在,趁此尚有力。
世途风婆恶,躬履见险侧。
敢云卖文活,一钱知不直。
西风吹雨来,濯此青琅玕。
黄华媚幽独,秀色如可餐。
我居适在野,门庭已荒寒。
老屋四壁立,生涯堪鼻酸。
向来颇好饮,无日无杯盘。
而今废升斗,百忧何以宽。
惟取架上书,拭几支颐观。
伟哉圣贤旨,妙处言莫殚。
如渴遇新汲,醒然开肺肝。
因不求甚解,会心亦解颜。
茫茫百年中,毁誉非一端。
要知仁与义,多出贫贱间。
相逢勉为善,世路良独难。
谁能逐狂痴,凌兢趋险艰。
何以易此乐,此乐居之安。
卧疴云林下,寂寂谁与君。
高风下木叶,泠泠晚窗虚。
忽思往代事,聊披案上书。
始得暂欣然,稍久叹以吁。
冲冠或愤激,反袂还欷嘘。
拊卷忽自叹,毋乃狂且迂。
此何豫尔事,况复千载余。
来今正绵绵,尔心复何如。
有怀不自展,乃挟冰炭俱。
因此得冲静,万念悉扫除。
岩花吹幽香,清酒堪满壶。
且复举一觞,冥然聊自娱。